ÖZ
Deprem erken uyarı çalışmaları, algoritmalarda kullanılan istasyon sayısına göre başlıca iki gruba ayrılmaktadır; tek istasyon (on-site) veya çok istasyon (sismik ağ). Onsite algoritmalarda, depremi kaydeden istasyonlar birbirinden bağımsız olarak analiz edilmekte ve P-dalgasının ilk birkaç saniyelik zaman penceresinin frekans içeriği ve genliklerden depremin büyüklük kestirimi yapılmaktadır. Bunun yanında, genliklerin belli bir eşik seviyesini aşıp aşmadığı kontrol edilerek depremin hasar yapıcı olup olmadığına karar verilmeketdir. Network tabanlaı uygulamalarda depremi kaydeden birçok istasyon birlikte analiz edilerek depremin yeri ve büyüklüğü kısa sürede belirlenmekte ve herhangi bir konum/yapı/kritik tesis için S dalgasının o noktaya ulaşma zamanı ve o noktada gözlemlenecek deprem şiddetini saniyeler önce belirlenmektedir. KRDAE Enstitüsünde gerçek zamanlı sismoloji uygulamalarına dayanan hem onsite hem de network tabanlı deprem erken uyarı çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmada, network tabanlaı deprem erken uyarı konusu ele alınmaktadır. Bu amaçla, üç farklı yazılım kullanılmaktadır. Bunlardan biri Italya’da geliştirilen PRESTo, diğeri ETH Zürih’te geliştirilen Virtual Seismologist (VS) ve üçüncüsü de Berkeley Sismoloji Laboratuvarında geliştirilen ELARMS yazılımlarıdır. PRESTO ve VS programları internet üzeründen herkesin erişimine açıktır. Bu algoritmaların ortak noktası SeisComP3 modülü olan Seedlink veri sunucusuna gelen verileri kullanmalarıdır. Bu yazılımlar, istasyon yoğunluğuna bağlı olarak depremlerin yerini ve büyüklüğünü birkaç saniye içinde belirleyebilmektedir. İstasyon sayısının fazla olduğu Marmara bölgesinde meydana gelen depremlerin yeri ve büyüklüğü ortalama 15 saniye gibi bir sürede belirlenebilmeketdir. Bunun sonucunda, uzaklığa bağlı olarak birçok bölge için erken uyarı zamanı onlarca saniye olduğu görülmüştür. Optimizasyon çalışmaları sonucunda, deprem parametrelerinin daha kısa sürede belirlenmesi ve daha hızlı deprem erken uyarı sinyali üretilmesi hedeflenmektedir.
0 yorum:
Yorum Gönder