ÖZ
Bir organik sentezin plânlanmasında temel amaç, sentetik etkinlik olmalıdır. Sentetik etkinliğin birinci temel özelliği seçicilik (selektiflik), ikinci özelliği çıkış maddelerinin reaksiyon sonunda ne kadarının ürüne dönüştüğüdür. Fakat, sentetik etkinlik araştırılırken bu ikinci özellik, atom ekonomisi için önemli bir nitelik olmakla beraber, çoğunlukla göz ardı edilir. Atom ekonomisi, en yüksek verim ve ürün seçiciliği elde etmek için kimyasal sentezi yöneten faktörlerdir. İdeal reaksiyonda ürün, çıkış maddelerinin bütün atomlarını içerir; ideal proseslerde ise, belli miktarda çıkış maddelerini, azaltılmış kayıpları ve işe yaramayan atıkları içerir. Pek çok reaksiyon, seçicilik problemi çözüldüğünden dolayı önem kazanmıştır ve kütlenin ekonomik dönüşümü ciddi olarak araştırılmıştır. Atom ekonomisi kavramı 90’ lı yılların başında ortaya atıldıktan sonra pek çok kimyacı sentez plânlarını ve tasarımlarını değiştirmiş ve hem seçici ve hem de atom ekonomik olan alternatif prosesler geliştirmiştir. İlk amaç, “katalizörlerin” katalitik miktarına gereksinim olan sentetik yöntemlerin geliştirilmesidir. Bu amaçla, yüksek atom ekonomisine sahip sentezler için geçiş metali katalizörleri kullanılmaktadır. Ayrıca ham maddelerin sınırlı olması, çevreye karşı duyarlılığın artması kompleks organik reaksiyonlar için sentez tasarımlarının tekrar gözden geçirilmesini gerektirmektedir; bu ise aynı zamanda “yeşil kimya” nın konusudur. Yeşil kimya uygulamaları, sınırlı hammaddenin daha etkili kullanımını, daha az yan ürün oluşmasını ve atığın minimum olmasını sağlar. Fakat atom ekonomisi kavramı, bir kimyasal reaksiyonun etkinliğini veya ne kadar yeşil olduğunu anlatmak için tek başına yeterli değildir. Bu nedenle diğer reaksiyon ölçümleri önerilmiştir.
0 yorum:
Yorum Gönder