ÖZ
Genel olarak Dünya’da ve özel olarak Türkiye’de finansın küreselleşmesi ve sermayenin serbest dolaşımı neticesi finansal piyasalarda meydana gelen dalgalanmaların önemli boyutlara ulaşması, ayrıca Türkiye’de 2001 yılı finansal krizinin bir sonucu olarak dalgalı döviz kuru sistemine geçilmesi, yatırımcılar ve işletmelerin risk yönetimi konusunda ciddi önlemler almasına neden olmuştur. Bu amaçla geliştirilmiş olan vadeli işlem sözleşmeleri ise gerek risk yönetimi ve gerekse spekülatif kazanç konusunda yatırımcılara ve işletmelere ciddi avantajlar sağlamaktadır.
Finans literatüründe de yer aldığı üzere, spot piyasalarda ortaya çıkan risklerden korunmak amacıyla oluşturulmaları, vadeli piyasaların spot piyasalarla arasındaki etkileşimin temellerini oluşturur. Bu etkileşim, spot piyasalar üzerinde “piyasa oynaklığını azaltarak etkinliğe katkı sağlama”, “fiyat oluşumunda liderlik etme” ve “fiyat keşfi” şeklinde literatürde yerini almıştır. Vadeli işlem piyasalarının sayılan fonksiyonları yerine getirebilmesi, piyasa etkinliği ile yakından alakalıdır. Fama’nın vurguladığı üzere, Ģayet vadeli piyasa, spot piyasaya nazaran daha fazla bilgi etkinliğine sahipse, fiyat keşfi konusunda vadeli fiyatlar, spot fiyatları öngörmede kullanılabilecektir.
Bu çalışmanın amacı, spot piyasalar karşısında düşük işlem maliyeti, kaldıraç etkisi ve bilginin piyasaya daha hızlı yayılmasına katkı sağlama şeklinde sıralanabilecek üstünlüklere sahip olan vadeli işlem piyasalarının, geleceğin spot fiyatlarını öngörmekte kullanılabileceği gerçeğinden hareketle İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasının fiyat keşif etkinliğini test etmektir.
Vadeli fiyatların spot fiyatların bir göstergesi olup olmadığını test etmek amacıyla oluşturulan hipotezler, Vob30 vadeli endeks sözleşmeleri ile dolar/TL vadeli döviz sözleşmeleri üzerinden test edilmiştir. 4 Şubat 2005-25 Şubat 2011 tarihleri arasındaki gün sonu fiyatları kullanılarak yapılan uygulamada, öncelikle sahte regresyon sorunuyla karşılaşılmaması için birim kök testleri kullanılarak fiyat serilerinin durağan olup olmadıkları araştırılmış, daha sonra, fiyat serileri arasında uzun dönemli ilişkileri ortaya koyabilmek için Engle-Granger ve Johansen eşbütünleşme analizleri gerçekleştirilmiştir. Fiyat serileri arasında uzun dönemli ilişkiler ortaya konulduktan sonra oluşturulan vektör hata düzeltme modeli (VECM) yardımıyla kısa dönemli nedensel ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca yapılan etki-tepki ve varyans ayrıştırma analizleri ile vektör hata düzeltme modeli sonuçlarının daha anlamlı şekilde yorumlanması sağlanmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucu, vadeli endeks sözleşmelerinin spot fiyatlar üzerinde fiyat keşif yeteneğine sahip olmadığı, fakat vadeli dolar sözleşmelerinin spot dolar fiyatlarının bir göstergesi olarak kullanılabileceği kanıtlanmıştır.
0 yorum:
Yorum Gönder