ÖZ
Bu çalışmada, İran Devrimi tarihsel evrimi içinde ve sosyo-kültürel ve politik bağlamlarla ilişkisi içinde ele alınmaktadır. Sonuç olarak bu çalışmada Devrim, tarihsel evrimleşme süreci içinde ve aşamalı olarak gerçekleşen bir süreç olarak sorunsallaştırılmıştır.
Öncelikle, çalışmanın giriş bölümünde teorik ve kavramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Çalışmanın teorik kabulleri, Marx ve Weber’in görüşlerinden derlenen bir sentezden yola çıkarak oluşturulmuştur. Bu çerçevede, İran’ın özgül koşulları dikkate alınarak, Devrim sürecindeki etkinlikleri bağlamında muhalif Şia inancından türeyen entelektüel dinamizme özel bir vurgu yapılmıştır.
Birinci bölümde, İran’ın antik kültürüne dair gözlem ve çözümlemelere yer verilmiş ve çağdaş gelişmelerin bu kültürel arkaplanla ilintisi ele alınmıştır. İslam’ın İran toplumuna nüfuz ettiği koşulların irdelenmesi bağlamında, İran’a özgü bir İslam yorumu olarak Şia’nın ortaya çıkışının temel dinamikleri de irdelenmiştir. Şia’nın muhalif içeriğinden kaynaklanan nedenlerle İran’da din adamları grubunun da siyasal süreçlerde etkili olması Devrim sürecinin anlamlandırılmasında anahtar konumdadır. Bu bağlamda, İran aydınlanması, sadece seküler grupların değil, din adamlarının da katılımlarıyla realize olmuştur ve olmaya da devam etmektedir. Meşruti hareketi belirleyen tarihsel unsurlar da Batı’yla etkileşim sonucunda ortaya çıkan ve dinsel/geleneksel boyutu da içeren karma ideolojiler ekseninde temellendirilmiştir.
Tezin izleyen bölümleri, İran Devrimini hazırlayan çağdaş döneme ait olaylar dizisine yer vermektedir. Radikal bir dönüşüme sahne olan İran’ın dönüşümünde bir dini aydın kişi olarak Şeriati’nin rolünün ve sonuç olarak dini bir liderlikte karar kılınmasını belirleyen unsurların da detaylı bir biçimde tartışıldığı bu bölümün ardından Devrimin evrimleşme süreci analiz edilmiştir.
Evrimleşme sürecinin ana motoru olarak, yakın dönem siyaset yaşamına damgasını vuran meşruiyet krizi saptanmıştır. Bu durum, zaman içinde din adamlarının gücünü zayıflatmış olup, İran siyasetinin dini etkiden bağımsızlaşarak modern anlamda bir hukuk düzenine yönelmesinin şartlarını hazırlamaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder