ÖZ
Tur Abdin olarak da adlandırılan Mardin ve çevresinde yürütülen bu çalışmada Becirman Seyyidleri grup kimliği, etnisite, kimliğin oluşumuna olanak sağlayan toplumsal ve kültürel şartlar, kimliğin koşullara göre değişkenliği ve sürekliliği bağlamında ele alınmıştır.
Seyyid ve şerif, Müslüman toplumlarda İslam peygamberi Muhammed’in erkek torunları Hasan ve Hüseyin aracılığıyla devam eden soyundan kimseleri tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu kavramların günümüzdeki anlamlarını kazanmaları, Ortadoğu coğrafyasının sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal yapısı, Arap toplumu içindeki aşiret çatışmaları ve bu toplumsal zeminde ortaya çıkan İslamiyet içindeki farklı grupların siyasal rekabeti ile ilişkilidir.
İslamiyet öncesi bir topluluğun reisi anlamına gelen seyyid, peygamber ve dört halife devrinden sonra, peygamberin soyu ile ilişkili olanları tanımlamak için kullanıldı. Şii Fatimilerle birlikte ‘sınır’ları daraltılan seyyid ve şerif kavramları, sırasıyla Hüseyin ve Hasan’ın soyundan gelenleri tanımlamak için kullanılmaya başlandı. ‘Kutsal soy’ içinde yer alan kişi ve gruplar çeşitli ekonomik ve toplumsal ayrıcalıklardan yararlanmakta, aynı zamanda siyasal olarak toplumsal muhalefetin de meşruiyet kaynağını oluşturmaktaydılar. Bu nedenle, soylarını kayıt altına almak, iddia sahiplerinin iddialarını incelemek üzere Abbasilerden başlayarak tüm İslam devletlerinde nakibü’leşraflık adı verilen kurum oluşturulmuştur. İslamiyet’in Arap olmayan toplumlar arasında yayılması ile birlikte, bu toplumlar arasında da seyyid ve şerif olduklarını iddia eden kişi ve gruplara rastlanılmaktadır.
Milliyetçi düşüncelerin ortaya çıkması ile söz konusu kişi ve grupların bir yandan içinde yer aldıkları toplumların ‘etnik’ kimliğini, diğer yandan da içinde ‘Arap’ etnik kimliğini barındıran ‘seyyid’ kimliğini bir arada kullandıkları görülmektedir. Bu kişi ve gruplar konuştukları dil ve içinde yaşadıkları mekân ile, yine sosyo-kültürel ve siyasal şartların etkisi ile ‘etnik’ kimliklerini tanımlamaktadırlar.
Becirman’ın anlamı ve kurucu ataları Seyyid Bilâl üzerinden oluşturdukları ve zêw etkinliği ile devam ettirdikleri grup kimliği ile ağırlıklı olarak Kürt olan bölgede yaşayan Becirman seyyidleri de ikili kimliği kullanmaktadırlar. Duruma göre seyyid ya da Kürt veya Arap kimliklerinin ön plana çıkarılması kimlik olgusunun durumsallığı ve akışkanlığı ile ilgili olarak düşünülmektedir.
0 yorum:
Yorum Gönder